De praemonstratenzers of norbertijnen

Deze orde van reguliere kanunniken werd gesticht door Norbertus van Xanten (1080/2 – 1134) in 1120. Norbertus werd in een adellijke familie te Xanten (Duitsland) geboren. Toen hij 9 of 10 jaar oud was, werd hij als oblaat geschonken aan de collegiale Sint-Victorkerk van zijn geboortestad. Hij genoot een zeer verzorgde opvoeding en al snel werden hem belangrijke posten aangeboden. In 1115 werd hij bijna doodgebliksemd; deze ervaring zou aan de basis van zijn “bekering” liggen: hij verzaakte aan zijn wereldlijke goederen en aan zijn beneficies en werd een reizende predikant.

Zijn omzwervingen leidden hem naar Picardië, waar hij in het gehucht Premontré een verlaten plek met een kapel vond. Hier vestigde Norbertus zich in 1120 met 14 volgelingen. Een jaar later nam de jonge gemeenschap de regel van de H. Augustinus aan. De kanunniken staan in voor de zielzorg van parochianen, maar leven zoals monniken. Aan het hoofd van de gemeenschap staat een abt. De orde van Prémontré groeide zeer snel: amper 15 jaar na haar stichting telde zij reeds 120 abdijen. Rond 1150 waren het er reeds 150. De oudste norbertijnenabdijen bevinden zich in het actuele België, Frankrijk en Duitsland. Nadien werden ook abdijen gesticht in Engeland, Spanje en Hongarije. Vanaf het einde van de dertiende eeuw verspreidde de orde zich doorheen geheel Europa.

In de zestiende eeuw verdwenen diverse abdijen in die gebieden die tot het protestantisme overgingen. Ook in de 18e eeuw werden vele abdijen afgeschaft, sommige ten gevolge van de Franse revolutie, andere ten gevolge van (andere) anti-religieuze maatregelen in de diverse Europese landen. Sommige abdijen konden in de loop van de 19e eeuw hersticht worden.

Korte bibliografie:

http://premontre.net

H. Janssens, De Premonstratenzerorde in het oude hertogdom Brabant: in: F. Van Hemelryck (ed.), Aspecten van de kerkelijke geschiedenis van het hertogdom Brabant, Brussel, 2002, pp. 93-118.

Dictionnaire de Spiritualité ascétique et mystique, t. 11, Parijs, 1982, kol. 412-424 (s.v. Norbert, saint).

N. Backmund, Monasticon Praemonstratense, 3 vol., Staubing, 1949-1960 en Berlijn, 1983.