Abt Antonius Tsgrooten

De opdracht voor het antifonarium werd gegeven door abt Antonius Tsgrooten van Tongerlo. De opdrachtgever is, vergezeld van zijn patroonheilige, Antonius abt, voorgesteld op fol. 2r. Er bestaat geen twijfel over de identiteit van de opdrachtgever, aangezien zijn beeltenis vergezeld is van zijn wapenschild. Het wapenschild van de opdrachtgever wordt herhaald op folia 60r, 245r en 277v. In het penwerk rond de initialen worden regelmatig de letters A en T herhaald. Deze letters verwijzen eveneens naar de opdrachtgever.

Antonius Tsgrooten werd in 1460 te Oisterwijk (even ten oosten van Tilburg) geboren als zoon van Gerard Tsgrooten, een hoefsmid. Hij trad in te Tongerlo en werd er gekleed in 1482. Daarna ging hij te Keulen canoniek recht studeren. Vrij snel bekleedde Antonius Tsgrooten belangrijke functies binnen de abdij en in 1504 werd hij er tot abt verkozen. Hij was een zeer dynamische bestuurder op diverse vlakken.

Kort na zijn aantreden introduceerde hij in Tongerlo de vernieuwde statuten van de orde, die stipuleerden dat onder meer de koorgezangen beter verzorgd moesten worden. Dit verklaart wellicht waarom hij diverse nieuwe koorboeken liet vervaardigen. Hij besteedde ook veel aandacht aan de bibliotheek, die onder zijn bestuur eveneens fel uitgebreid werd. Zowel de beter verzorgde diensten als een optimale vorming van de kanunniken moesten bijdragen tot een diepgaandere religieuze omkadering voor zowel de kanunniken als hun parochianen. De bouw van nieuwe parochiekerken en de herschikking van parochies gebeurde met hetzelfde doel.

Ook binnen de abdijmuren liet Antonius Tsgrooten grote bouwwerken uitvoeren. Vooral de abdijkerk genoot zijn aandacht. Hij liet er het romaanse koor vervangen door een gotisch koor naar de plannen van Rombaut Keldermans en plaatste in 1529 een bestelling bij de Brusselse beeldhouwers Mattheus de Wayer en Christiaan Swaluwe voor een koorgestoelte bestaande uit 90 banken.

Antonius Tsgrooten overleed op 14 april 1530. Hij wordt gerekend tot één van de belangrijkste abten van Tongerlo. Zijn wapenschild bevat op een gouden veld een grasperkje waarop een linde staat waaraan twee hoefijzers hangen. In de abdij van Tongerlo wordt een portret van de abt bewaard. Antonius Tsgrooten werd tevens afgebeeld op een triptiekje vervaardigd door Goossen Van der Weyden. Dit triptiekje wordt in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen bewaard.

Korte bibliografie:

A. Monballieu, Het Antonius Tsgrooten-triptiekje (1507) uit Tongerlo van Goossen Van der Weyden, in: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. Jaarboek 1967, pp. 13-35.

M. Koyen en L.C. Van Dyck, Abbaye de Tongerlo, in: Monasticon Belge. Tome VIII: Province d’Anvers, Iier vol., Luik, 1992, pp. 317-321.